Requiem

Ինչպես և խոստացել էի, հիմա՝ Requiem-ի մասին: Այս մասին ես բավականին ընդարձակ գրել եմ վիպակի սկզբում, իսկ կրկնվել չեմ սիրում: Բայց վիպակը ռուսալեզու է, իսկ ես հայերեն հեղինակային թարգմանություն էի խոստացել: Ուրեմն հենց դրանից էլ կսկսենք:

Նախաբան, նվիրում ու վերջաբան

Առաջին վիպակը գրելն ամենահեշտ խնդիրը չի: Նամանավանդ իմ համար: Իմ գրելաոճի կրճատությունը դեռ դպրոցական տարիներին տեղիք էր տալիս կատակների համար:

Ինչևէ, սա վիպակ է: Ես այն սկսեցի գրել 2006-ի օգոստոսի 10-ին, բանակային արձակուրդիս ընթացքում: Այդ պահին իմ ունեցած միակ ռեսուրսներն էին գրիչն ու «Ուքյուլ Դաֆթար» խորիմաստ մակագրությամբ թուրքական ծագման 40 էջանոց տետրը: Բարեբախտաբար, իմ սպաներից մեկը՝ Ս. Ալեքսանյանը, հիանալիագույն մարդ, ով լրիվ արժանի է այս նվիրման մեջ առաջինը հիշատակվելու, կարողացավ ինձ գրամեքենա հատկացնել, ինչպես նաև դարձավ առաջին ընթերցողս:

Սա իմ կյանքի մի շրջան է, որը ես շատ լղոզված եմ հիշում: Հիմա կփորձեմ վերհիշել: 2006-ի ծննդյանս օրը՝ տասնիննամյակ: Ես, Սնոուին, Պոետը, Սիլվան ու Յանան Էրեբունու ավերակներում գարեջուր ենք խմում: Երջանիկ օր է, լավ փաստագրված մեր «Wake me up when September ends» ֆիլմում: 2007-ի գարուն՝ խզում Սնոուիի հետ, ինչի հետևանքով ես ստիպված եղա մտորել իմ որոշ արժեքների շուրջ: Ինչևէ, իմ գրելաոճի վրա սա առավել բարերար անդրադարձավ. դրա շնորհիվ է, որ դուք քիչ թե շատ կազատվեք Ռեմարկի «Երեք ընկերների» ոճի գերսենտիմենտալ տողերից: Չնայած ես Ռեմարկին սիրում ու հարգում եմ, մեկ այդպիսի վեպը, կարծում եմ, բավական է:

2007-ի ծննդյան օրը. նեղսրտում էին քսանամյակիս արթիվ ու որոշեցի չնշել: Առաջին ծննդյան օրս է բանակից հետո: Իռլանդուհին ավազե ժամացույց նվիրեց. ես այն մինչև հիմա էլ շնորհակալության զգացողությամբ եմ պահում: 2008-ի ծննդյանս օրը, երբ մենք խմեցինք սպիրտային խմիչքների բոլոր հասանելի տեսակներն ու վատ չծխեցինք: Արդեն յոթ ամիս է, ինչ ես ու Բլիսսը հանդիպում ենք)))

2009-ի ծննդյանս օրը: Ամեն ինչ իր տեղն է ընկել, ճգնաժամը հաղթահարված է:

Ես մտածում էի, որ իմ վիպակը երազից է սկսել: Բայց, ինչքան ավելի շատ էի այն գրում, այնքան ավելի էի հասկանում, որ այն շատ ավելի շուտ է սկսել՝ 2005-ի հունիսի 11-ին՝ Ժամանակակից Արվեստի Գաֆեսչյան Թանգարանի առաջ տեղի ունեցած «Big Hillbilly Bluegrass» բլյուգրաս-համույթի համերգից: Հենց այդ օրն էր, որ գլխումս ծնվեցին հերոսներս՝ Ջեկը, Դաֆնան, Ալեկսն ու մնացած բոլորը:

Անշնորհակալ կլիներ չհիշել նաև մարդկանց, ովքեր, հավանաբար, իմ առաջին քննադատները կլինեն. Աժին, Իմփրեշնը, Բյուրը, Ուլուանան, Կիրան, Ֆրեդդին, Տանամասին՝ շնորհակալություն աջակցության ու հասկանալու համար:

Այստեղ գրվածն ինչ-որ անձնական բան է, որը ես էլ չկարողացա ներսումս տանել ու որոշեցի կիսվել քո հետ: Ինչ երբեք չեր լքում զգացողությունը, որ ես ռեքվիեմ եմ գրում: Պարզվեց՝ դա իմ ռեքվիեմը չի: Այստեղ իմ կյանքի պահեր են, ապրումներ, ֆանտազիաներ ու երազներ, երբեմն՝ մղձավանջային: Այստեղ սուտ չկա, երազում թե արթմնի՝ այս ամենը տեղի է ունեցել: Չէ՞ որ վիպակն ինքնակենսագրական է:

Ուրեմն վիպակը նվիրվում է այն մարդկանց, ովքեր ինձ շրջապատում էին, քանի ես այն ապրում էի: Նրանցին ամեն մեկն ինձ ինչ-որ բան է թողել: Ու ես դա գնահատում եմ:

Բացի դրանից, նվիրվում է Էլիս Քուփերին ու The Cure խմբին, ում երաժշտության տակ ես արդեն հինգ տարի է, ինչ գրում եմ:

Ու վերջին նվիրում՝ եթե կարդաս ու ինչ-որ տեղ տեսնես ինքդ քեզ, ապա այս գիրքը նվիրվում է հենց ՔԵԶ:

Երաժշտության բնագավառում

Ստորև եկողը գովազդ չի)

Այ, այսպիսի բալիկի մասին եմ երազում: Ոչինչ, դեռ կգնեմ:
Ձեռք բերեցի Մելիսսա Քրոսսի վոկալի մարզման «The Zen of Screaming: Vocal Instruction for a New Breed» դասընթացն ու աչքի անց կացրեցի: Խորհուրդ եմ տալիս բոլորին, ովքեր ցանկանում են ռոք կամ մետալ վոկալիստներ լինել՝ առանց իրենց ձայնալարերը վնասելու: Բավականին տպավորիչ է տիկին Քրոսսի աշակերտների ցանկը, որին կարող եք ծանոթանալ նրա կայքում:

Անցյալի ժառանգությունը

Այս գրառման մեջ կփորձեմ, ինչպես և խոստացել էի, տալ ավելի վաղ արված աշխատանքի ընդհանուր պատկերը, իսկ հետո կպատմեմ «Requiem»-ի ստեղծման ու մինչև այժմ նրա վրա արված աշխատանքի մասին:

Եթե ժամանակագրորեն նայենք, պրոզայի հետ ունեցած փորձս անհամեմատ ավելի փոքր է, քան պոեզիայի հետ: Դպրոցական ու ուսանողական տարիներիս ընթացքում պրոզայով զբաղվել եմ խիստ էպիզոդիկ, արդյունքները չեն պահպանվել (բարեբախտաբար): Վաղ շրջանի պոեզիաս, իհարկե, նույնպես հակված չէր կանոնակարգման, մի քանի շրջանների աշխատանքներ ընդհանրապես վառել եմ:

Մինչև բանաստեղծական ցիկլերը (Breathing Underwater '2006, Чернь '2007, Ева '2008) գրված աշխատանքներիս մի մասը կարելի է գտնել այստեղ.

• Ցիկլերից դուրս բանաստեղծություններ

Ինչ վերաբերում է ցիկլերին, ամեն ինչ սկսեց 2006 թ.՝ իմ գրած մի քանի անգլալեզու բանաստեղծություններ տրամաբանորեն ու ոճային տեսանկյունից կապված էին իրար հետ, կյանքի նույն շրջանի ապրումներին վերաբերելով: Իրարից բաժանելն անիմաստ համարելով՝ ես միավորեցի դրանք «Breathing Underwater» բանաստեղծական ցիկլի մեջ: Միտքը դուրս եկավ, ու հաջորդ բանաստեղծությունները նույնպես ցիկլերով ստացվեցին: Անցյալ տարի եր ստացված երեք ցիկլերը հավաքեցի «Alchemy of Death» ժողովածուի մեջ: Բանաստեղծական ցիկլերի վերջնական տարբերակը կարող եք գտնել այստեղ.

• 2006 Breathing Underwater
• 2007 Чернь
• 2008 Ева

«Ева»-ից հետո որոշեցի որոշ ժամանակով թողնել պոեզիայի ոլորտը, քանի որ 2001-ից սկսած ու դեռ անանուն մնացած արձակ նախագիծս ու 2004-ից սկսած «Дневник Мертвой Девушки» պատմվածքիս տրամաբանական զարգացումը՝ «Requiem» վիպակս կիսատ էին մնացել և ուշադրություն էին պահանջում: Ինչևէ, դրանք ավարտելու համար, ինչպես պարզվեց, ունակություններս բավարար չէին:

Այդ շրջանում ես ավարտին հասցրեցի 2006-2007 թվականներին սկսած անավարտ արձակ աշխատանքներս (միակ ավարտուն աշխատանքս՝ «Лабиринт Меланхолии» պատմվածք-ալլեգորիան, ծանոթներիցս մեկը կորցրեց): Այդ աշխատանքներն են.

• Письмо фиолетовой Ведьме
• Ադամ (թատերական բեմականացում երկու տեսարանով)
• Ведьма
• Я, Смерть (или Дао Безразличия)
• Сказка о Красной Шапочке (бред под Radiohead)

Ինչից հետո (2008-ից 2009-ի առաջին կեսը) արդեն նոր, սովորաբար խիստ կարճ գործեր էի գրում.

• Ճոճիր ինձ
• Սիրենա
• Լեգենդ Կայենի մասին
• С тех пор, как...
• Անվերնագիր պատկեր (Она сидит за его рабочим столом...)
• Անվերնագիր պատկեր (Он лежал в бесчувственном оцепенении...)
• Ցուրտը
• Ոչնչացման պրոցեդուրան՝ ստանդարտ

Աշխատանքներիցս մի փոքր ուշադրության (քիչ գովասանքի ու շատ քննադատության) արժանացավ «Ճոճիր ինձ» պատմվածքը, որը գրել եմ 2008-ի հունվարի 2-ին՝ Ծաղկաձորում:

Մինչև 2009 թվականի վերջը ես նաև մի քանի թարգմանություններ եմ արել.

• Ռոբերտ Դևերո, «Change thy Mind» բանաստեղծությունը (ռուսերեն)
• Նիլ Գեյման, «Վամպիրի տարոն. Ավագ Արկանի տասնհինգ խաղաթղթեր (հայերեն)
• Մարթա Կետրո, «Դառը շոկոլադ. գիրք մխիթարումների» (հայերեն, անավարտ)
• Գաբրիել Գարսիա Մարկես, «Երկնագույն շան աչքերը» (հայերեն)
• Չակ Պալանիկ, «Ուղեկցություն» (հայերեն)
• Հանս Քրիստիան Անդերսեն, «Լուցկիներով աղջիկը» (հայերեն)
• Միխաել Էնդե, «Օֆելիայի ստվերների թատրոնը» (հայերեն)
• Գաբրիել Գարսիա Մարկես, «Մահվան մյուս կողմը» (հայերեն, անավարտ)

Այս ամենը տեղի էր ունենում «Requiem»-ի ստեղծման կոտեքստում:

Նայչինգե-րյու (Սոխակը)

Ակումբ.am ֆորումում կա համատեղ պատմվածքների նախագիծ. մեկը պատմվածքի սկիզբն է գրում, մյուսը՝ շարունակությունը, իսկ երրորդն ավարտում է: Ինձ, ճիշտն ասած, իմ գրած սկզբի շարունակությունը դուր չեկավ (անվանեք սա մեծամտություն կամ սեփականատիրական հակումներ, եթե կցանկանաք, բայց ոչինչ հետս անել չկարողացա): Հենց մի փոքր ազատվեմ, կավարտեմ այն ինքս:


Նայչինգե-րյու (Սոխակը)

Ուռենին խոնարհվել ու քնել է,
Ու թվում է ինձ, թե սոխակը ճյուղի վրայի
Նրա հոգին է:
Բասյո Մացուո

Դաշտում խոնավ էր. երբ նա վերև նայեց, չկարողացավ գտնել արևն ու պարզել, թե օրվա որ ժամն է: Խոտը մուգ կանաչ էր, գրեթե մարդաբոյ, խիտ, կապույտ ու մանուշակագույն մանր ծաղիկներով, իսկ տերևների վրա ցողի մանր կաթիլներ էին հավաքվել: Ուժեղ մառախուղ էր. նա հասկացավ, որ ճահճի ուղղությամբ է գնում ու քայլերն ուղղեց դեպի անտառը:

Խոտի դառնավուն հոտը հաճելի էր: Նա գիտեր, որ եթե մի փոքր էլ քայլեր, դրան կխառնվեր նաև ճահճի կանգնած ջրի գարշահոտությունը:

Հանկարծ ուշադրությունը գրավեց հեռվից եկող մի ձայն. զանգակ էր: Ձայնը մոտենում էր, ու Մուսոն որոշեց սպասել:

Մի փոքր անց նա տեսավ. մի աղջիկ էր, որը զանգակը ձեռքին՝ վազում էր դաշտով: Մուսոն ձեռքով արեց. աղջիկը մոտ վազեց: Նա ծանր էր շնչում:

- Օգնեցե՛ք, խնդրու՛մ եմ:

- Ինչ-որ բա՞ն է պատահել,- հարցրեց Մուսոն:

- Այնտեղ գակիներ են:

- Տու՛ր ինձ զանգակդ: Ի՞նչ է անունդ:

- Նայչինգե-րյու:

- Գնա տուն, Նայչինգե-րյու:

Փաստորեն, մոտակայքում գյուղ կար:

Նա վերցրեց զանգակն ու թափահարեց:

Ցուրտ քամու պոռթկումը նրան ստիպեց ավելի ամուր փաթաթվել թիկնոցի մեջ: Եթե մառախուղն այսքան թանձր չլիներ, մտածեց Մուսոն, ես արդեն կտեսնեի նրանց: Նա նստեց խոնավ խոտի վրա:

Երբ մառախուղից մի կիսաթափանցիկ քուլա մի պահ մարդկային ձեռքի տեսք ընդունեց, նա չկարողացավ որոշել, իսկապես տեսե՞լ է դա, թե՞ թվացել է:

Նորից թափահարեց զանգակը: Այս անգամ միանշանակորեն խաբկանք չէր. նա հասցրեց նկատել գեր, տգեղ կնոջ դժգոհ, բարկացած դեմքը, գոգնոցն ու գլխանոցը: Կնոջ շրջազգեստից երկու երեխաներ էին կառչած, ասես անձայն լաց լինեին: Գակիներն առաջ քայլեցին՝ առանձնանալով մառախուղից, դառնալով անէ ու փխրուն տեսիլքներ:

Բայց Մուսոն պարզ տեսնում էր նրանց: Նա նորից թափահարեց զանգակն ու սկսեց սեգակիի աղոթք արտասանել: Հիմա նա գիտեր. որքան էլ քաղցած լինեն ուրվականները, իրեն ոչինչ չեն կարող անել:

Չէ՞ որ սա երազ է: Զանգակի ձայնն իմ զարթուցիչն է, որն ապարդյուն փորձում է ինձ արթնացնել:

Բայց ես չեմ ուզում արթնանալ: Որքան էլ տարօրինակ կամ սարսափելի լինեն երազներս, ում կյանքն էլ վերապրեմ, ես երբեք չեմ ցանկանում արթնանալ: Բայց արդյո՞ք ընտրություն ունեմ:

Բացեցի աչքերս ու, ինչպես միշտ, հայացքիս առաջ առաստաղն էր, որը կիսախավարի մեջ այդքան գորշ էր երևում: Ես նստեցի անկողնուս մեջ ու մի քանի րոպե մնացի անշարժ՝ տրված մտածմունքներիս:

Երբ արդեն հագնվել ու նախաճաշել էի, հեռախոսս զանգեց:

- Ես ձեր շենքի տակ եմ: Պատրա՞ստ ես:

Փոքր ժամանակ մենք միշտ միասին էինք: Ես, Ջեյ Դին ու Լեան: Կատուն, Ծղրիդն ու Սոխակը:

Իսկ այսօր Ծղրիդն ու Կատուն գնում են այցելելու Սոխակի գերեզմանը:

Մենք երեխաներ էինք: Ես այնքան լավ եմ հիշում այդ ամենը: Չէ, ցավոտ հիշողություններ չեն: Եթե անցյալումս որևէ բան կա, որի համար երբեք չեմ ամաչի ու չեմ ափսոսա, այդ ամառն էր:

Իսկ երբ ամառն ավարտվեց, մենք մեծացանք: Բացի Սոխակից, որն այդպես էլ երեխա մնաց: Հավերժ:

Մենք մեր տեղն ունեինք՝ այն մեր սեփականն էր, միայն մերը: Միշտ այնտեղ էինք խաղում: Երեքիս ծնողներն էլ հարուստ չէին ու չէին կարողանում խաղալիքներ գնել մեր համար: Բայց Լեան միշտ իր հարուստ երևակայությամբ կարողանում էր այնպիսի խաղեր հորինել մեր համար, որոնց մոտ ամենալավ խաղալիքներն էլ խամրում էին: Հաճախ արտաքինից դժվար էր հասկանալ, որ մենք խաղում ենք. պառկած տերևների մեջ՝ մենք երազում էինք, երեքով կիսելով երևակայական աշխարհը, որը ստեղծել էր Սոխակը:

Նստեցի մեքենայի մեջ. Ջեյ Դին նույնպես հոգնած տեսք ուներ: Բնական էր, որ երկուսիցս ոչ մեկն էլ տրամադրված չէր զրույցի:

Մուսոն թաց մարդաբոյ խոտի միջով քայլում էր, մինչև չհասավ աղջկա ետևից:

- Դուք իսկապես քշեցիք գակիներին,- ասաց աղջիկը, տեսնելով նրան:

- Այո:

Նրանք կողք-կողքի քայլեցին մի փոքր:

Ողջույնի խոսք

Որոշ մարդկանց մոտ կարող է հարց առաջանալ. ինչի՞ս է պետք ևս մի բլոգ բացել, եթե ես արդեն մի ակտիվ ու երեք պասիվ բլոգեր ունեմ:

Այս գրառման մեջ կփորձեմ պատճառաբանել:

Նոր ժամանակաշրջան որոշ ժամանակ առաջ ես բավականին խորը ստեղծագործական ճգնաժամ ապրեցի, ինչն ինձ ստիպեց ևս մեկ անգամ անդրադառնալ այն հարցին, թե արդյո՞ք գրականության կամ արվեստի որևէ այլ ճյուղի մեջ իմ կատարած աշխատանքը որևէ ապագա կամ արժեք ունի: Ներկայումս չափազանց շատ են մարդիկ, ովքեր, ըստ երևույթին, սիրում են գրել: Եթե միայն նրանք նաև կարողանային գրել... Նրանցից մեկը լինելու հեռանկարն, ընդունեք, այնքան էլ շոյիչ չի:

Հարցի պատասխանն եկավ ինձ Սթիվեն Քինգի «Գրելու մասին» գիրքը կարդալիս: Բացի սեփական գրական ոճի դրական ու բացասական կողմերի վրա հեղինակավոր վարպետի աչքերով նայելու հնարավորությունից, այն պատմում էր նաև հենց Քինգի գրական ուղու մասին: Ինչից ես եզրակացրեցի, որ բարեկեցիկ ու հայտնի գրող, անկախ ունակություններից, ես չեմ դառնա (համենայն դեպս, ոչ կյանքի օրոք): Հարցը նրանում է, որ ԱՄՆ-ում, որտեղ ապրում ու ստեղծագործում է Քինգը, կան գրական ամսագրեր, որոնք հրատարակում են սկսնակ ու արդեն փորձառու գրողներին՝ դրա համար հոնորար վճարելով: Բնական է, որ նման ամսագրերը հոգում են, որ ունենան ընթերցողների մասսա, գովազդում են իրենց հեղինակներին, հոգում են տպագրվող նյութի որակի մասին: Հայաստանում, ցավոք, նման պրակտիկա չկա, իսկ լինելու դեպքում արագ կմոնոպոլիզացվեր ԽԾԲ սկզբունքով:

Եթե այս հայտնագործությունն այնքան էլ հուսադրող չէր, երկրորդն ինձ շատ ավելի էական բաներ ասաց. նախ, որ ես կարողանում եմ գրել: Լավ թե վատ՝ կերևա ժամանակի մեջ: Երկրորդ՝ իմ սխալն այն է, որ ես չափազանց սիրողաբար եմ վերաբերվում գրելուն: Այնինչ գրել պետք է կանոնակարգված, այսպես կոչված «ռեժիմով»: Ու էլի շատ նման բաներ:

Իսկ եթե ես կարող եմ գրել, ես դա կանեմ:

Requiem նոր բլոգ բացելու մյուս հիմնական պատճառն այն է, որ դեռ 2006 թվականի օգոստոսին սկսած իմ առաջին վիպակի՝ «Requiem»-ի վրա աշխատանքը մոտենում է իր ավարտին: Իմ ընկերներից ու ծանոթներից շատերը հետաքրքրություն են հայտնել վիպակի վերաբերյալ, ու ես կփորձեմ այս բլոգում նրանց տեղեկացված պահել: Հաջորդ գրառման մեջ ես կլուսաբանեմ «Requiem»-ի վրա մինչև այժմ տարված ամբողջ աշխատանքը, իսկ հետո կանդրադառնամ այն գրելու ընթացքում վերապրած գրական փորձին: Շնորհակալություն կարդալու համար,

Բ. Պողոսյան: