Սկանդինավյան ֆոլկլյոր. «Herr Mannelig»

Այժմ կգրեմ իմ ամենասիրելի ժողովրդական երգերից մեկի՝ «Herr Mannelig»-ի մասին: Երգը միջնադարյան շվեդական բալլադ է, որը պատմում է, թե ինչպես է տրոլլուհին ամուսնության առաջարկ անում մի երիտասարդի.

Bittida en morgon innan solen upprann

Innan foglarna började sjunga

Bergatrollet friade till fager ungersven

Hon hade en falskeliger tunga

Herr Mannelig herr Mannelig trolofven i mig

För det jag bjuder så gerna

I kunnen väl svara endast ja eller nej

Om i viljen eller ej:

Eder vill jag gifva de gångare tolf

Som gå uti rosendelunde

Aldrig har det varit någon sadel uppå dem

Ej heller betsel uti munnen

Eder vill jag gifva de qvarnarna tolf

Som stå mellan Tillö och Ternö

Stenarna de äro af rödaste gull

Och hjulen silfverbeslagna

Eder vill jag gifva ett förgyllande svärd

Som klingar utaf femton guldringar

Och strida huru I strida vill

Stridsplatsen skolen i väl vinna

Eder vill jag gifva en skjorta så ny

Den bästa I lysten att slita

Inte är hon sömnad av nål eller trå

Men virkat av silket det hvita

Sådana gåfvor toge jag väl emot

Om du vore en kristelig qvinna

Men nu så är du det värsta bergatroll

Af Neckens och djävulens stämma

Bergatrollet ut på dörren sprang

Hon rister och jämrar sig svåra

Hade jag fått den fager ungersven

Så hade jag mistat min plåga

Herr Mannelig herr Mannelig trolofven i mig

För det jag bjuder så gerna

I kunnen väl svara endast ja eller nej

Om i viljen eller ej

Թարգմանություն շվեդերենից (ի միջի այլոց, երգը շվեդերենով հրաշալի է հնչում).

Վաղ առավոտյան՝ նախքան արևը բարձրացավ,

Ու թռչունը երգում էր իր երգը,

Տրոլլը լեռնային տղային ձեռքն իր խոստացավ

Ստախոս, կեղծավոր իր լեզվով:

«Տեր Մաննելիգ, տեր Մաննելիգ, դու կին չե՞ս առնի ինձ

Այն ամենի համար, որ ես կտամ քեզ,

Կարող ես պատասխանել միայն «այո», կամ էլ «ոչ»,

Կանե՞ս այդպես, թե՞ ոչ:

Քեզ կնվիրեմ տասներկու հպարտ նժույգներ,

Արածում են նրանք ստվերոտ հովտում,

Թամբը նրանց մեջքին երբեք դեռ չի դիպչել,

Ոչ էլ սանձը՝ բերանին:

Քեզ կնվիրեմ տասներկու լավ ջրաղացներ,

Որ կանգնած են Տիլլոյի ու Տերնոյի միջև,

Ջաղացքարերն ամենակարմիր պղնձից են,

Ու անիվներն արծաթապատ են:

Քեզ կնվիրեմ ես այս սուրը ոսկեպատ,

Որ զրնգում է ոսկե տասնհինգ օղերով,

Ու նրանով կզարկես դու քո բոլոր մարտերում,

Մարտադաշտում քեզ հաղթող չի լինի:

Քեզ կնվիրեմ այս շապիկը լրիվ նոր՝

Փայլունն ու լավագույնը, որ լինում է,

Այն ոչ թե կարված է ասեղով ու թելով,

Այլ գործած ամենաճերմակ մետաքսից»:

«Այսպիսի նվերներ ես հաճույքով կընդունեի,

Եթե դու քրիստոնյա կին լինեիր,

Բայց գիտեմ՝ դու չար լեռնային տրոլլ ես,

Նեքի ու սատանայի ծնունդ»:

Ու տրոլլը լեռնային դռնից դուրս վազեց,

Նա լացեց ու ոռնաց բարձրաձայն.

«Եթե այս հմայիչ տղան հիմա իմը լիներ,

Տառապանքից ազատված կլինեի ես»:

«Տեր Մաննելիգ, տեր Մաննելիգ, դու կին չե՞ս առնի ինձ

Այն ամենի համար, որ ես կտամ քեզ,

Կարող ես պատասխանել միայն «այո», կամ էլ «ոչ»,

Կանե՞ս այդպես, թե՞ ոչ»:

«Neckens och djävulens» տողը որոշ թարգմանություններում «սատանայի վիզ» են թարգմանում («սատանայի վզի ծնունդ»), ինչևէ, այդ տարբերակն անհիմն է՝ Նեքը գրված է որպես հատուկ անուն, «սատանայի վիզն» էլ շվեդերեն «hals av djävulen» է:
Խոսքը գնում է գերմանիկ ժողովուրդներից շատերի ֆոլկլյորում ներկա նեքերի կամ նիքսիների՝ ջրային ոգիների մասին, որոնք հաճախ մարդկային կերպարանք են ստանում.

Հռենոսի դուստրերը «Ասք Նիբելունգների մասին» էպոսից, որոնք խոսում են Զիգֆրիդի հետ, նույնպես նեքեր են:
Որոշ պատմություններում բարեկամական ու անվնաս այս ջրային ոգիները այլ ասքերում ստանում են հունական սիրենաներին մոտ դեր. իրենց երգով գայթակղելով` ջրասույզ են անում նավաստիներին ու երիտասարդ տղաներին:

Մի հայտնի լեգենդում գեղեցկուհի Լորելայը, նստած Հռենոս գետի իր անունը կրող ժայռերի վրա, իր երգով մոտ է կանչում ձկնորսներին ու նավաստիներին, ու նրանց նավակները փշրվում են ժայռերի ու խութերի վրա:

Իսկ այժմ՝ երգի մի քանի ժամանակակից մշակում.